Türkiye’de Karbon Vergisi Var mı? Ali ile Elif’in Dönüşüm Sohbeti

Bu yazıyı, size küçük bir şehir meydanından sesleniyormuşum gibi düşünün. Banklarda oturanların yüzünde akşamüstünün yumuşak ışığı, simitçiden yükselen taze susam kokusu, uzakta elektrikli bir otobüsün neredeyse duyulmaz vızıltısı… Bugün, “Türkiye’de karbon vergisi var mı?” sorusunu bir planın aklıyla ve bir mahallenin kalbiyle konuşmak istiyorum. Çünkü kimi soruların cevabı, sadece mevzuatta değil; insan hikâyelerinde saklı.

Ali’nin Haritası, Elif’in Aynası

Ali belediyenin iklim ekibinde, çözüm odaklı ve stratejik; dosyaları, şemaları, takvimleri var. Elif ise mahallenin gönüllüsü; empatik ve ilişkisel, insanların hikâyelerini dinler, onların ihtiyaçlarını duyar. Bir akşamüstü, şehir meydanında buluşuyorlar.

“Asıl mesele şu,” diyor Ali, önündeki not defterine eğilip, “Türkiye’de genel, tüm ekonomiye yayılan bir karbon vergisi henüz uygulanmıyor. Ama 2025’te kabul edilen İklim Kanunu, ulusal bir Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) için hukuki zemini kurdu.” :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Elif, yan taraftaki kafeden çıkan yaşlı çifte bakıyor. “Yani,” diyor, “Ayşe teyze yarın markete gittiğinde fişinde ‘karbon vergisi’ diye bir satır görmeyecek, öyle mi?” Ali başını sallıyor: “Evet, şu an doğrudan vatandaşa yansıyan bir karbon vergisi yok; sistem öncelikle sanayi ve enerji gibi sektörlerin emisyonlarını kapsayacak şekilde tasarlanıyor.” :contentReference[oaicite:1]{index=1}

“Karbon Vergisi mi, ETS mi?” — Fark Nedir?

Ali anlatıyor: “Karbon vergisi, ton başına sabit bir fiyat koyar; ETS ise toplam emisyon için bir tavan belirler ve şirketler izinleri piyasada alıp satar. Türkiye, ETS’yi kurumsallaştırma yolunda. Pilot aşamadan tam uygulamaya geçiş planlandı; 2025’te yasal çerçeve netleşti.” Elif ekliyor: “Yani amaç, ‘kirleten öder’ ilkesini akıllı bir pazarla işletmek; ama bunu yaparken de kimseyi geride bırakmamak.” :contentReference[oaicite:2]{index=2}

Ali, defterindeki ikinci sayfayı açıyor: “Bir de AB’nin Sınırda Karbon Düzenlemesi (CBAM) var. 2026’da mali yükümlülük aşamasına geçilirken, Türkiye’den AB’ye ihracat yapan sektörler için karbon maliyeti önem kazanacak. Türkiye’de bir karbon fiyatlama mekanizması işlerse, ihracatçılar AB’de ödenecek bedelden bunu düşebilecek.” Elif, çayı karıştırıyor: “Demek ki bu sadece gezegen için değil, ekonomimiz için de bir yol ayrımı.” :contentReference[oaicite:3]{index=3}

Meydanın Nabzı: Politika, Ekonomi, İnsan

Meydanda elektrikli otobüs yanaşıyor. Murat, yılların şoförü; yeni filonun eğitimlerini konuşuyor. Elif gülümsüyor: “Dönüşüm, aynı anda hem teknik hem insani. Murat’ın işi, Ayşe teyzenin faturası, çocukların nefesi…”

Ali sayıyor: “ETS ile sektörler için kademeli bir karbon maliyeti oluşacak; bu, enerji verimliliğini ve temiz teknolojilere geçişi hızlandırır. Ama eşlik eden sosyal destekler, adil geçiş programları ve KOBİ’ler için rehberlik şart.” Elif tamamlıyor: “İnsanlar kendini yalnız hissettiğinde, en iyi planlar bile duvarda asılı kalır.”

Bugünün Yanıtı: “Türkiye’de Karbon Vergisi Var mı?”

Kısa cevap: Bugün itibarıyla Türkiye’de genel bir karbon vergisi yürürlükte değil. Uzun cevap: Türkiye, 2025’te yürürlüğe giren iklim kanunuyla ulusal ETS için kurumsal altyapıyı oluşturdu; uygulamanın kapsamı ve takvimi netleştikçe, şirketler için karbon fiyatı doğacak. Vatandaşın fişinde “karbon vergisi” satırı görmekten ziyade, piyasa temelli bir düzenlemenin etkilerini dolaylı olarak hissedeceğiz. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

“Peki Bize Ne Olacak?” — Elif’in Sorusu, Ali’nin Yol Haritası

Elif’in empatisi, Ali’nin stratejisiyle buluşuyor:

• İhracatçı için: AB’ye satış yapan sektörlerde karbon ayak izini azaltmak, raporlama ve doğrulama kapasitesini kurmak kritik. Yerli bir fiyatlama mekanizması, AB’deki CBAM maliyetini dengelemeye yardımcı olabilir. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
• Sanayi için: Verimlilik yatırımları, elektrifikasyon ve yenilenebilir kaynaklara geçiş, ETS altında rekabetçiliğin anahtarı olur. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
• Hane için: Doğrudan “karbon vergisi” yok; fakat verimlilik ve temiz enerjiye geçişle hava kalitesi, sağlık ve faturalar üzerinde olumlu etkiler hedefleniyor. :contentReference[oaicite:7]{index=7}

Bir Şehrin Umudu

Gece çökerken meydandaki ışıklar yanıyor. Ali, “Haritalarımı yarın atölyede anlatayım,” diyor. Elif, “Ben de komşuları çağırayım; herkesin sesini duyalım,” diye ekliyor. Dönüşüm, sadece sayılar ve maddeler değil; aynı zamanda bir birlikte yürüme hikâyesi. Türkiye’nin karbon fiyatlama yolculuğu da böyle: adım adım, şeffaf ve adil.

Son Söz: Cevabı Beraber Yazalım

“Türkiye’de karbon vergisi var mı?” sorusu, bugünün cevabıyla net: Genel bir karbon vergisi yok; ancak ETS temelli bir karbon fiyatlama altyapısı kuruluyor. Yarın bu cümlenin tonu, uygulanacak yönetmeliklerle daha da belirginleşecek. O güne kadar, Ali’nin planlarıyla Elif’in hikâyeleri aynı masada buluşsun: Fabrikaların bacaları daha temiz, otobüsler daha sessiz, çocukların nefesi daha ferah olsun.

Yorumunu Bırak: “Sence Adil Geçiş Nasıl Olmalı?”

Sen de yaz: Çalıştığın sektörde ya da yaşadığın mahallede, bu dönüşüm sana ne ifade ediyor? Stratejinin sesi misin, yoksa şefkatin dili mi? Belki ikisi birden… Hikâyeyi birlikte büyütelim.

::contentReference[oaicite:8]{index=8}