Görme Engelliler Engelli Maaş Alabilir mi? Psikolojik Bir Bakışla Değer, Onur ve Toplumsal Algı
Bir psikolog olarak sık sık düşünürüm: “Bir insanın değeri, üretkenliğiyle mi ölçülür, yoksa varoluşunun kendisi zaten bir değere sahip midir?” Bu soru, görme engelli bireylerin yaşadığı ekonomik destek süreçlerini anlamanın da merkezindedir. “Görme engelliler engelli maaş alabilir mi?” sorusu yalnızca bir sosyal yardım meselesi değildir; aynı zamanda toplumun bireye bakışını, bireyin kendine yönelik algısını ve psikolojik kimliğini açığa çıkaran bir aynadır.
Bu yazıda konuyu bilişsel, duygusal ve sosyal psikoloji açısından inceleyerek, ekonomik bir destek sisteminin insan psikolojisinde nasıl yankı bulduğunu anlamaya çalışacağız.
—
1. Bilişsel Psikoloji Perspektifi: Değer Algısının Yeniden İnşası
Görme engelli bireyler, tıpkı herkes gibi dünyayı anlamlandırmak ve kendilerini toplumda bir yere konumlandırmak isterler. Ancak toplumsal yapılar genellikle “üretim” ve “verimlilik” temelli olduğundan, görme engelli bireylerin bilişsel sistemlerinde “değer = üretim” denkliği çoğu zaman stres kaynağı haline gelir.
Birçok görme engelli birey, “devletten maaş almak” fikrini yardım değil, yetersizlik göstergesi olarak algılayabilir. Bu durum, özsaygıyı doğrudan etkiler. Çünkü bilişsel psikolojiye göre, bireylerin kendilik algıları, toplumsal geri bildirimlerle şekillenir. Eğer toplum, engelli maaşını bir “bağımlılık” göstergesi olarak kodluyorsa, birey de bu inancı içselleştirir.
Oysa bu maaş, bir yardım değil; eşit fırsatlara erişim hakkının bir parçasıdır. Devletin sağladığı ekonomik destek, bireyin zihinsel kapasitesine değil, çevresel engellerin giderilmesine yöneliktir. Bilişsel bir düzeyde bu farkındalık, kişinin kendi değerini yeniden tanımlamasını sağlar: “Ben yardıma muhtaç değilim; sistemin adil bir paydaşıyım.”
—
2. Duygusal Psikoloji Boyutu: Onur ve Minnet Arasında İnce Bir Denge
Duygusal açıdan, engelli maaşı alma süreci birçok görme engelli birey için karmaşık hislerle doludur. Bir yandan ekonomik güvenlik hissi rahatlatıcıdır; diğer yandan “yardım alıyor olmak” duygusu minnet ve mahcubiyet arasında gidip gelen bir duygusal gerilim yaratabilir.
Bu noktada psikolojik denge, “onur” kavramıyla ilişkilidir. İnsan, kendi çabasıyla var olma arzusuna sahiptir. Görme engelli bir birey maaş aldığında, bu desteği kişisel bir başarısızlık değil, sistemin duyarlılığının bir göstergesi olarak algıladığında duygusal rahatlama gerçekleşir.
Duygusal psikoloji bize şunu öğretir: Yardım, şefkatle değil saygıyla sunulduğunda güçlendirici olur. Devletin veya toplumun yaklaşımı, bu duygusal dengeyi belirleyen temel unsurdur. Görme engelli bir birey, aldığı maaşla kendi yaşamını sürdürebildiğinde, “yardım alan” değil, “hak sahibi bir yurttaş” hissine sahip olur. Bu fark, duygusal dayanıklılığın temelini oluşturur.
—
3. Sosyal Psikoloji Açısından: Toplumun Algısı ve Engellilik Kültürü
Sosyal psikoloji, bireylerin davranışlarının sosyal çevreyle nasıl şekillendiğini açıklar. Görme engelli bireylerin maaş alabilmesi konusu da bu çerçevede, toplumun “üretkenlik” ve “yardım” kavramlarını nasıl anlamlandırdığıyla doğrudan ilişkilidir.
Toplum, engelli maaşını bir “yardım” olarak değil, bir “hak” olarak gördüğünde; bireylerin toplumsal kimlikleri güçlenir. Ancak bazı çevrelerde hâlâ “devletten para alıyor” gibi küçümseyici söylemler, sosyal dışlanmayı tetikler. Bu da psikolojik olarak “biz-onlar” ayrımını derinleştirir.
Oysa modern toplumlarda sosyal devlet anlayışı, refahı paylaşma üzerine kuruludur. Görme engelli bireyler bu sistemde pasif alıcılar değil, aktif yurttaşlardır. Çünkü aldıkları maaş, onların üretim süreçlerine, eğitime ve bağımsız yaşama katılımını kolaylaştırır. Bu da sosyal sermayeyi güçlendirir.
Bu noktada sosyal psikoloji, toplumun empati düzeyini “davranışsal adalet” ile ölçer. Eğer bireyler, görme engellilerin maaş almasını adil ve gerekli bir hak olarak kabul ediyorsa, o toplumda sosyal bilinç olgunlaşmış demektir.
—
Sonuç: Değerin Gözle Değil, Anlamla Görüldüğü Bir Dünya
Psikolojik açıdan “Görme engelliler engelli maaş alabilir mi?” sorusu, yalnızca ekonomik bir yanıt gerektirmez — aynı zamanda insan onuruna ve psikolojik eşitliğe dair bir farkındalık çağrısıdır.
Görme engelli bireylerin maaş alabilmesi, onların değersizliğinin değil, toplumsal farkındalığın göstergesidir.
Her insan, kendi koşulları içinde üretir, katkı sunar ve yaşamını sürdürür. Görme engelli bireyler için engelli maaşı, bu katkının önünü açan bir araçtır. Psikolojik olarak en büyük dönüşüm ise, toplumun bu maaşı “yardım” değil, insan olmanın doğal hakkı olarak gördüğü anda gerçekleşir.
Çünkü sonunda mesele şudur: Görmek, yalnızca gözle değil; adaletle, saygıyla ve anlamla mümkündür.